Ile kosztuje badanie pisma? Cennik grafologa.

Potrzeba wiedzy o kosztach jakiejkolwiek usługi jest oczywista i zupełnie zrozumiała. Podobnie jak to, że na rynku ta sama usługa jest różnie wyceniana. O ile większość z nas wie na czym polega usługa np. Strzyżenia włosów, to specyfika ściśle wyspecjalizowanej branży grafologicznej polega na tym, że zdecydowana większość osób nie wie, jaką pracę należy wykonać, aby wydać opinię pismoznawczą. Co za tym idzie – większość społeczeństwie nie wie, jaką usługę zamawia i ile powinna ona kosztować. Nie jest jasne, jaka praca i koszty stoją/powinny stać za produktem w postaci „opinia z badania pisma ręcznego”. 

Na porządku dziennym otrzymujemy w Kancelarii bądź jako biegli sądowi zapytania typu:

• Ile kosztuje badanie pisma ręcznego?
• Jaka jest cena badania autentyczności podpisu? 
• Jaki jest koszt badania autentyczności testamentu? 
• Ile kosztuje porównanie podpisów? 
• Jaka jest cena ustalenia sfałszowania pisma?
  Itd itp.

O ile można orientacyjnie oszacować koszty badania pisma ręcznego podając widełki cenowe, to opracowanie cennika do sztywnego zastosowania w tej branży jest niemożliwe. W artykule tym wyjaśnię powody tego, jak również przybliżę zakres prac, które wchodzą w proces przygotowania ekspertyzy z badania pisma ręcznego oraz wyjaśnię, w jaki sposób takie czynniki jak jakość, kwalifikacje ekspertów, zaplecze techniczne wpływają na cenę badań grafologicznych. W konsekwencji przybliżę prawidłowe koszty badania pisma ręcznego, które odpowiadają wymaganym kwalifikacjom + spełnieniu standardów opiniowania + zachowania adekwatności kosztów do rodzaju badań.

Co robi grafolog badając pismo ręcznego?  

Zacznę od podstaw, czyli wyjaśnię, co w ogóle robi ten grafolog badając pismo ręczne. Oto kilka głównych punktów składających się na pracę polegającą na badaniu pisma ręcznego przy zasadniczym założeniu, że dotyczy ona już otrzymanego zlecenia. Założenie to nie obejmuje więc jakiejkolwiek pracy na rzecz ewentualnego otrzymania zlecenia (podnoszenie kwalifikacji, prowadzenie firmy, przygotowanie ofert, …). Innym istotnym założeniem jest, że pracę tą wykonuje faktyczny ekspert, który jest biegły i doświadczony w swej pracy, a więc wykonuje zadania sprawnie i szybko. 

1. Otrzymanie dokumentów do badań:
A) spotkanie z Klientem/odbiór dokumentów z Urzędu Poczty lub z siedziby sądu, itp. (to może być kilkadziesiąt minut, albo kilka godzin gdy wymagany jest dalszy dojazd; na potrzeby tego przykładu policzmy 30 minut) 
B) przegląd dokumentów w celu ustalenia ich przydatności do badań 

• zakwalifikowanie lub zwrot/wniosek o uzupełnienie (w zależności od ilości dokumentów/tomów akt  może to być kilkadziesiąt minut lub kilka godzin; na potrzeby tego przykładu policzmy 1h).

Na tym etapie praca jest już wykonana, ale w przypadku zwrotu bądź oczekiwania na uzupełnienie materiału nie otrzymuje się zapłaty. 

2. Przygotowanie do badań:
A) przygotowanie techniczne dokumentów do pomiarów grafometrycznych (około 15-30 min/sztuka dokumentu).
Czas i koszt zależny od ilości i jakości dokumentów. Jeśli badamy stare, zniszczone dokumenty lub dokumenty w kopii/skanach, to etap ten wymaga większego nakładu. Na potrzeby tego przykładu policzmy 1 dokument kwestionowany i 5 sztuk dokumentów porównawczych; wszystkie w oryginałach, co daje około 3h.

3. Badania: 

Ten etap zależny jest od rodzaju zleconych badań. Dla przykładu przedstawiam najprostsze i najpopularniejsze badanie, czyli ustalenie autentyczności podpisu. W przykładzie tym zakładam, że:

• pismo nie jest patologiczne (pismo osób starszych/chorych/po urazach);
• dokumenty do badań przekazane są w oryginałach. 

A) ustalenie jednorodności pisma porównawczego, czyli ustalenie czy całość przekazanego materiału porównawczego, którą dostarcza Zleceniodawca faktycznie została sporządzona przez daną osobę.
Etap ten zależny jest od ilości i jakości przekazanych dokumentów. Średnio dla 1 dokumentu porównawczego w oryginale zajmuje to około 1h. Czyli przekazując do badań 5 dokumentów porównawczych spędzamy około 5h nad analizą jego jednorodności, aby jedynie zakwalifikować jako bazę do porównania.

B) analiza ingerencji fałszerskiej w dokumenty, czyli oględziny mikro i makroskopowe mające na celu zidentyfikowanie widocznych przeróbek w dokumencie.
Etap ten zależny jest od ilości i jakości przekazanych dokumentów. Średnio zajmuje to około 2h dla pakietu dokumentów obejmujących do 10 sztuk dokumentów.

C) badania nad zbiorem materiału porównawczego w celu ustalenia wzorca pisma danej osoby:

• pomiary grafometryczne wszystkich cech pisma ręcznego (jest ich około 60! – patrz: Wykaz cech graficznych pisma ręcznego) dla każdego przekazanego dokumentu;
• ustalenie zakresu cech zmieniających się np w związku z upływem czasu; 
• analizy wyników pomiarów; 
• opracowanie wniosków: kwalifikacja dokumentów porównawczych. 

Etap ten zależny jest od ilości i jakości przekazanych dokumentów. Średnio zajmuje to około 3-4h od sztuki dokumentu. Czyli przekazując do badań 5 sztuk dokumentów porównawczych etap ten trwa od 15 do 20h.

D) pomiary grafometryczne dla dokumentu kwestionowanego z 1 podpisem: 

• pomiary grafometryczne wszystkich cech pisma ręcznego (jest ich około 60! – patrz: Wykaz cech graficznych pisma ręcznego) dla przekazanego dokumentu;
• analizy wyników pomiarów; 
• opracowanie wniosków: kwalifikacja dokumentów porównawczych.

Przy uwzględnieniu opisanych na wstępie założeń etap ten dla badania 1 podpisu kwestionowanego trwa około 4-5h.

E) porównanie wyników i wyciagnięcie wniosków:

Etap ten zależny jest od ilości i jakości przekazanych dokumentów. Średnio zajmuje to około 1-2h.

4. Sporządzenie pisemnej opinii z badań: 

A) sporządzenie opinii, która zawiera obligatoryjne elementy, aby spełniała wymagane przez sąd kryteria – patrz: Obligatoryjne elementy opinii pismoznawczej. 

Etap ten zależny jest od ilości i jakości dokumentów. Należy pamiętać, że bardzo ważnym elementem jest część graficzna, a więc szczegółowe oznaczenie cech zbieżnych i rozbieżnych na każdym badanym grafiźmie. Etap ten trwa 4-5h.

5. Przygotowanie do zwrotu:

A) wydruki kompletu opinii i jej załączników – w zależności od ilości wymaganej ilości egzemplarzy opinii od 1h do 2h. 
B) Wysyłka/przekazanie i omówienie na spotkaniu – orientacyjnie 1h.  

Przy powyżej opisanym najbardziej podstawowym badaniu autentyczności podpisu, przy najprostszym zakresie dokumentów (oryginały, dobra jakość, zaledwie kilka sztuk dokumentów) czas pracy wynosi od 45 do 50h. Jak wynika z powyższego sporządzenie opinii z badania pisma ręcznego to nie jest „gołym okiem widać, że …” lecz złożona i długotrwała praca.

Jakie kwalifikacje powinna posiadać osoba badająca pismo ręczne? 

W obecnych czasach, przy rosnącej świadomości społeczeństwa i otwartych granicach na zasięganie wiedzy o grafologii ze świata, jasnym jest, że takie „specjalizacje” jak: „klasyczne badanie pisma ręcznego”, „badanie pisma ręcznego i podpisów”, „badanie dokumentów” nie mają już zastosowania. Szczegółowo o kwalifikacjach biegłych można przeczytać w Raporcie o biegłych sądowych pismoznawcach. Na tym etapie istotnym jest, by podkreślić, że współczesna grafologia dzieli się na poniższe specjalizacje: 

• grafologia kryminalistyczna, 
• grafologia psychologiczna, 
• grafologia kliniczna. 

Na listach biegłych należy szukać ekspertów, którzy mają takie właśnie opisy, a dokładnie wszystkie z nich. Skierowanie badań pisma np. osoby starszej/chorej/po urazach do biegłego ze „specjalizacją” (celowo w cudzysłowie, bo w profesjonalnym pismoznawstwie nie ma takiej specjalizacji) „klasyczne badanie pisma ręcznego” jest błędem. Skierowanie badań pisma w zakresie ustalenia stanu psychofizycznego w chwili sporządzania dokumentu do biegłego bez specjalności grafologia kliniczna/badanie pisma ręcznego patologicznego skazuje ekspertyzę na porażkę. Posiadanie pełnych kwalifikacji badania pisma ręcznego (biegłość) oznacza posiadanie specjalności w zakresie: grafologii kryminalistycznej, grafologii psychologicznej, grafologii klinicznej.

Co musi zawierać opinia z badania pisma ręcznego?

Sposób sporządzenia pisemnego raportu z badań jest dowolnością biegłego/eksperta, ale nie oznacza to, że wyborem jest zawarcie bądź niezawarcie poszczególnych elementów opinii. Obowiązują Obligatoryjne elementy opinii pismoznawczej, które muszą zostać zawarte w opinii, aby spełniała ona kryteria dowodu z opinii biegłego pismoznawcy. Niezwykle często otrzymujemy do analizy w zakresie poprawności merytorycznej opinie wydane przez innych biegłych. Wnioski są zatrważające, gdyż najczęściej nie spełniają one podstawowych wymogów, o których mowa w kolejnym punkcie. 

Jakie są kryteria oceny opinii grafologicznej przez sąd i inne organy prowadzące postępowania?

Opinia oceniana jest według kryteriów: 

• opinia pełna (badanie wszystkich dokumentów, wszystkich grafizmów, wszystkich cech pisma, zawierająca pełny raport z badań),
• opinia jasna (zrozumiała; napisana tak, aby nie trzeba było znać specjalistycznego języka, by zrozumieć tok badań i ich wynik),
• opinia wewnętrznie spójna (tok badań i wnioski wskazują na to samo stanowisko). 

W przytoczonych wyżej Obligatoryjnych elementach opinii pismoznawczej zostały szczegółowo opisane te kryteria. 

Jakie są koszty przygotowania ekspertyzy badania pisma ręcznego?

Oprócz zakresu pracy opisanej w punkcie pierwszym tego artykułu należy wyszczególnić także koszty operacyjne, jakie ponosi się przy badaniach i przygotowaniu opinii pisemnej. Przede wszystkim zalicza się do nich:

• sprzęt badawczy (zakup, eksploatacja, serwis, koszty użytkowania),
• miejsce pracy (biuro, wyposażenie, czynsz, energia elektryczna, sprzątanie, kawa/woda dla Klienta, ,…), 
• materiały eksploatacyjne (drukarka, papier, inne artykuły biurowe), 
• koszt wysyłki (opakowania, opłata za kuriera, paczkę pocztową);

Ewentualnie jeszcze:

• koszty pracownika asystującego/wykonującego część prac.

Zakup sprzętu badawczego to minimum kilkanaście tysięcy złotych/stanowisko pracy, a jego utrzymanie to minimum kilkaset złotych miesięcznie. Zapewnienie miejsca pracy i spotkań z Klientem, to koszt od kilku do kilkunastu tysięcy złotych miesięcznie. Materiały eksploatacyjne to koszt około kilkuset złotych miesięcznie (dla każdorazowego zlecenia około 50-100 zł). Podobnie koszty wysyłki: kilkaset złotych miesięcznie, każdorazowe zlecenie około 30-50 zł. 

Aktualne minimalne wynagrodzenie (bez doświadczenia, bez wiedzy specjalistycznej) to 28,10 zł/h (stan na październik 2024r.). Zgodzimy się chyba wszyscy, że wykonanie ekspertyzy, która wymaga wiadomości specjalnych wiąże się z wyższym niż minimalne wynagrodzenie na poziomie niespełna 30 zł/h pracy… Eksperci posiadający pełne kwalifikacje w sposób w pełni uzasadniony oczekują adekwatnego do ich wiedzy i doświadczenia wynagrodzenia za pracę. Wracając do przyjętego w artykule przykładu podstawowego badania autentyczności podpisu: czas pracy około 40h, koszty eksploatacyjne średnio około 150-200 zł/zlecenie. Ile według Państwa powinna kosztować taka usługa wykonana przez eksperta, którego praca jest uznawana w sądach?

Ile powinno kosztować badanie pisma ręcznego?

Realna stawka:
Wykonanie badań przez wykwalifikowanego eksperta, który sporządzi opinię spełniającą wymagane kryteria, to koszt od 1500 zł brutto przy badaniu autentyczności podpisu z oryginału w górę wraz z komplikacją zakresu (kopia, pismo patologiczne, itp.). Koszt badania badania autentyczności testamentu powinien oscylować między 2000 – 2500 zł brutto. Badania pisma patologicznego i badanie pisma z kopii podnoszą te stawki. Badanie stanu psychofizycznego w chwili sporządzania pisma to koszt od 3500 zł do 5000 zł brutto. 

Konkretny koszt badań zależny jest od szeregu czynników: 

• jakość dokumentów; 
• ilość dokumentów i grafizmów do badania; 
• typ, rodzaj, klasa pisma;
• rodzaj grafizmu np. podpisu (pełnobrzmiący, parafa, itp.);
• rodzaj badań: kryminalistyczne, psychologiczne, kliniczne; 
• okres sporządzenia dokumentów porównawczych; 
• ilość osób do porównania;   
• Itp. 

Zaniżona stawka:
Jeśli badanie autentyczności podpisu kosztuje 200 – 300 zł, to cena ta sugeruje wykonanie badań przez niewykwalifikowaną osobę, w sposób niespełniający kryteriów. Taka opinia choć tania, to jest bezwartościowa w postępowaniach. Taką opinię bardzo łatwo podważyć w sądzie, co oznacza, że te 200 – 300 zł są wyrzucone w błoto. Wykonanie opisanego w artykule zakresu prac (około 40-45 h pracy + koszty eksploatacyjne) za 200-300 zł jest nierealne, a na pewno nie przez osobę świadomą swoich kwalifikacji. Przy kwocie 300 zł 40h pracy oznacza stawkę 7,5 zł/h pracy … Nic więcej nie napiszę, niech każdy sam połączy kropki.

Zawyżona stawka:
Zdarza się nam sprawdzać karty pracy biegłych, w których czytamy, że np. badanie autentyczności 1 testamentu  z oryginału, z kilkoma dokumentami porównawczymi wyniosło ponad 5000 zł!!! A w karcie pracy rozpisane etapy, w których pomiary pisma (choć z opinii wynika, że niepełne!!!) trwały 100h … 😀 

Badanie pisma ręcznego to zaawansowana i szczegółowa praca, która wymaga czasu, aby przygotowany wynik spełniał jasno określone kryteria dowodu z opinii biegłego pismoznawcy. Kluczowe jest zrozumienie, jaki jest zakres prac grafologa, jakie ponosi koszty. Pozwoli to ocenić, jakie są realne stawki, a jakie zaniżone bądź zawyżone. Ważne, aby nie dać się oszukać w żaden sposób.  

W celu wyceny badań grafologicznych zalecam kontakt z naszym biurem. Nasza Kancelaria oferuje także kompleksowe sprawdzenie wydanych opinii i przedstawionych kart pracy określających  czas pracy nad jej wydaniem.  Zapraszamy do kontaktu.

Karolina Gorzkowska – prawnik, ekspert badania pisma ręcznego