Możliwość oceny opinii biegłego sądowego jest zagwarantowana przez prawo. Sąd korzysta ze swobodnej oceny dowodów a strony postępowania z możliwości złożenia zarzutów do opinii biegłego i ewentualnie wnioskowania o powołanie innego. W obu przypadkach ważne jest to, aby ocena opinii biegłego była podyktowana wiedzą specjalistyczną, opartą na merytorycznej analizie opinii i dotycząca konkretnych kryteriów oceny. Formułowanie zastrzeżeń typu „gołym okiem widać, że …”, „biegły nie wziął pod uwagę relacji rodzinnych …” itp. nie są taką analizą. Nasza Kancelaria, z uwagi na uznanie jakim się cieszymy, bardzo często jest powoływana do sprawdzenia poprawności merytorycznej opinii wydawanych przez biegłych grafologów. Zapytania takie kierują też profesjonalni pełnomocnicy bądź osobiście strony postępowania.

W ostatnich latach obserwujemy stały wzrost zapotrzebowania na dokonanie oceny opinii biegłego grafologa. W Kancelarii jest to nasza standardowa usługa, a tylko w tym roku wykonaliśmy już kilkadziesiąt takich analiz. Skąd taka potrzeba? O tym i kilku innych zagadnieniach związanych ze sprawdzeniem poprawności opinii wydanej przez biegłego grafologa, znajduje się w dalszych częściach tego artykułu.

Opinia biegłego

W procesie sądowym, szczególnie w sprawach cywilnych, karnych oraz w niektórych sprawach administracyjnych, opinia biegłego odgrywa kluczową rolę. Często to właśnie opinia biegłego grafologa stanowi jedno z głównych dowodów, które mogą przesądzić o wyniku sprawy. Jednakże, nie każda opinia biegłego jest niepodważalna. Przepisy prawa oraz praktyka sądowa przewidują mechanizmy, dzięki którym strony mogą oceniać, kwestionować i weryfikować przedstawioną opinię.

Podstawy prawne oceny opinii biegłego

Zgodnie z art. 278 Kodeksu postępowania cywilnego oraz art. 193 Kodeksu postępowania karnego, sąd może dopuścić dowód z opinii biegłego, jeżeli do rozstrzygnięcia sprawy potrzebne są wiadomości specjalne, których sąd nie posiada. Jednakże, zgodnie z art. 285 KPC oraz art. 200 KPK, strony mają prawo zgłaszać zarzuty do opinii biegłego, jeżeli uznają, że opinia jest niekompletna, sprzeczna lub nieprawidłowa.

Prawa stron do zgłaszania zarzutów

W praktyce procesowej strona może zgłosić zarzuty do opinii biegłego na kilka sposobów:

1. Zarzuty formalne – dotyczące naruszenia przepisów postępowania podczas sporządzania opinii (np. brak wymaganych elementów formalnych).
2. Zarzuty merytoryczne – dotyczące treści opinii, jej zgodności z rzeczywistością oraz logiką wnioskowania. Może to obejmować np. niewłaściwą interpretację dowodów lub błędy metodologiczne.
3. Wniosek o powołanie nowego biegłego – w sytuacji, gdy opinia budzi uzasadnione wątpliwości, strony mogą wnioskować o powołanie innego biegłego, aby sporządził kolejną, niezależną opinię.

Sprawdzenie opinii biegłego grafologa

Weryfikacja opinii biegłego grafologa wymaga eksperckiej wiedzy z zakresu pismoznawstwa, w każdej specjalizacji: kryminalistycznej, psychologicznej, klinicznej, a także badania pisma z kopii i badania pisma ręcznego patologicznego. Fakt wpisu na listę biegłych niestety nie gwarantuje faktycznej wiedzy eksperckiej. Strony i profesjonalni pełnomocnicy (mimo doświadczenia procesowego), którzy nie posiadają odpowiednich kompetencji, mogą nie być w stanie skutecznie ocenić jakości i rzetelności sporządzonej opinii. Próby sporządzenia pisma z zarzutami bez uprzedniego skonsultowania poprawności opinii z ekspertem, wielokrotnie jedynie wydłuża postępowania, naraża na koszty uczestników i niestety bywa, że czyni niepoważnym autora pisma. Dlatego, zaleca się, aby każdorazowo zlecać taką weryfikację niezależnemu ekspertowi z dziedziny grafologii.
Analiza weryfikacyjna opinii.

Jakie są kryteria oceny opinii biegłego?

Zgodnie z wykładnią prawa opinia biegłego niezależnie od dziedziny musi być:

• pełna (czyli badać cały zasób dokumentów kwestionowanych, odpowiadać na wszystkie zadane pytania),
• jasna (tj. sporządzona w sposób umożliwiający zrozumienie, ukazująca tok badań),
• wewnętrznie spójna (w rozumieniu, że zaprezentowane treści opinii nie wykluczają się wzajemnie).

W kontekście badania pisma ręcznego dodatkowymi kryteriami są kwestie ściśle merytoryczne, związane z metodologią, stopniem zaawansowania specjalizacji. Weryfikacja opinii przez niezależnego eksperta grafologa może uwidocznić potencjalne błędy np. w:

• specjalizacji biegłego (przykład: brak specjalizacji badania pisma patologicznego przy badaniu testamentu sporządzonego przez osobę starszą),
• doborze materiału (np. brak materiału bezwpływowego niezwiązanego ze sprawą; dokumenty pochodzące z nieodpowiedniego okresu w stosunku do kwestionowanego),
• zastosowanej metody badawczej (np. wadliwej, niestosowanej już),
• analizie niepełnego zasobu cech graficznych pisma ręcznego (np. tylko wybrane zjawiska graficzne zamiast pełnego Wykazu)
• brak ukazania toku badań (najczęściej przedstawione same wnioski bez jasnego ukazania drogi dojścia do nich),
• nieścisłości, niejasności w oznaczaniu cech lub brak oznaczenia cech identyfikacyjnych,
• stronniczość w sporządzaniu opinii (sporządzanie opinii ukierunkowanej na wynik a nie rzetelnie ukazującej badania i obiektywnie wysnute wnioski),
• braki w obowiązkowych załącznika, jak tablice poglądowe,
• I wiele, wiele innych.

Biorąc pod uwagę ilość przeanalizowanych przez naszą Kancelarię opinii niestety mogę stwierdzić, że zdecydowana większość ma braki i błędy, wielokrotnie widoczne dla osób spoza branży. Dlatego nie dziwi mnie potrzeba takich analiz oraz tak znaczący wzrost w ilości takich zamówień.

Skąd potrzeba sprawdzania poprawności opinii biegłego grafologa?

W Polsce zawód grafologa jest nieunormowany, a wymogi do wpisu na listę biegłych sądowych są relatywnie niskie. Badanie pisma ręcznego jest ciekawym zajęciem, które – z uwagi na jeszcze niepełne wykorzystane możliwości grafologii w Polsce – staje się coraz bardziej popularne. Możliwość wykonywania tej pracy zdalnie sprzyja łączeniu tego zajęcia z inną pracą lub emeryturą. W Polsce obecnie na listach biegłych figuruje niecałe 400 nazwisk, jednakże z naszego Raportu o biegłych sądowych pismoznawcach wynika, m.in. że:

• pełną specjalizację badania pisma ręcznego posiada zaledwie kilkanaście osób w kraju!
• większość biegłych w ogóle nie ma wykształcenia kierunkowego (prawo, kryminalistyka, psychologia)
• większość biegłych naukę badania pisma ręcznego podjęła kilka dekad temu, gdy stan wiedzy o grafologii był skrajnie odmienny;
• I wiele innych zaskakujących, do zapoznania z którymi zachęcam poprzez lekturę (Raport).

Kwestie te wpływają na kwalifikacje oraz sposób wykonywania badań oraz opinii z nich. Wielokrotnie otrzymujemy do analiz weryfikacyjnych opinie, które, np. z badania testamentu, zawarte są na zaledwie 4-5 stronach, z których 2-3 to strona tytułowa, wymienione dokumenty i opis metodologii! Jednocześnie koszt takiego badania wynosi ok 3 000 zł, czyli wg aktualnej godzinowej stawki biegłego (42 zł), to ponad 70h pracy. Rzetelne opracowanie raportu z takiego badania wymaga co najmniej 25-30 stron, na których ukazany jest tok czasochłonnych i pełnych badań.

Oprócz powyższego jest szereg innych, niestety powtarzalnych braków i błędów w opiniowaniu.

Nasza Kancelaria z uwagi na kompleksowe badania pisma ręcznego i nacisk na kwalifikacje naszych ekspertów, wielokrotnie wykonuje analizy weryfikacyjne opinii. Dokonujemy rzetelnej, merytorycznej i obiektywnej oceny przedstawionych opinii. Zlecenie nam weryfikacji opinii grafologa to nie tylko oszczędność czasu i nerwów, ale przede wszystkim pewność, że opinia, która ma tak kluczowe znaczenie w sprawie, zostanie dokładnie przeanalizowana pod kątem wszelkich potencjalnych nieprawidłowości.

Ocena opinii biegłego grafologa to proces złożony, który wymaga nie tylko wiedzy prawniczej, ale również głębokiej znajomości pismoznawstwa. Strony postępowania mają prawo kwestionować opinie biegłych, a skuteczne korzystanie z tego prawa może mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Dlatego zachęcamy do skorzystania z naszej usługi analizy weryfikacyjnej, aby zapewnić sobie jak najlepsze wsparcie w walce o swoje prawa.

Karolina Gorzkowska – prawnik, ekspert badania pisma ręcznego